Elektra

ÖZELLİKLER

Yazar: Sophokles

Çeviri: Azra ERHAT

Yayınevi: Türkiye iş Bankası kültür yayınları

Sophokles'in Elektra'sı, Pelops oğullarının ızdırapları, tanrıların cezalarını ailenin yaşadığı olayları Elektra'nın gözünden, onun sözleri ve duygularıyla anlatıyor. Sophokles bize mitten çok olayların Elektranın içinde yarattığı fırtınaları dile getiriyor. Elektra'nın sözleriyle efsaneyi bize açıklıyor. 

KİTABIN KONU ALDIĞI EFSANE

Pelops’un hikâyesi:

Tantalos’un(veya Tantalus: Zeus’un oğlu) oğlu Pelops’u öldürmüştür ve etini tanrılara servis etmiştir. Tanrılar bu iğrenç oyunu anlamışlar Tartalos cezalandırıp Pelops’u yeniden hayata getirmişlerdir. Pelops araba yarışlarında babasını yenerek eşi Hippodamia’yı kazanmıştır. Fakat Pelops bu yarışı sadece Poseidon’un ona verdiği özel arabayla değil Myrtilus’a ustasına ihanet etmesi için rüşvet de teklif ederek kazanmıştır ama yarıştan sonra Myrtilus’a ücretini ödememişti bunun yerine onu denize atmıştır. Myrtilus boğulmadan önce Pelops’un evini lanetlemiştir(burada onu ve ailesini kastediyor). Bu yüzden talihsizlikler Pelops’un oğulları Atreus ile Thyestes’i bırakmamıştır.

Pelops Soyunun Lanetlenmesi:

Pelops’un oğulları Atreus ve Thyestes Argosta hüküm sürerler.  Aralarında taht kavgasına tutuşurlar ve Thyestes kaçmak zorunda kalır ama bir gün intikamını alması için yanında kardeşinin(Atreus) oğlu Pleisthenes’i de götürür.  Pleisthenes büyüdüğünde Argos’a Atreus’u öldürmeye gider. Atreus kendisine yapılacak olan suikast ’in farkına varır ve Pleisthenes’i idam eder, fakat idam ettiği gencin kendi oğlu olduğunu anlayınca Thyestes’ in iki oğlunu keser ve Mykenai kalesinde güya kardeşi ile barışmak için verdiği ziyafette onları Thyestes’e yedirir. Bu iğrenç cinayete öfkelenen tanrılar Pelops soyunu lanetlemişlerdir.

     Thyestes’ in Aigisthos adında bir oğlu daha vardır. Atreus soyundan öç almak ona düşmüş. Atreus’ un da iki oğlu olur: Agamennon ile Menelous. Mykenia ve Argos ‘ta hüküm süren Agamennon Klytaimnestra ile,  Sparta kralı Menelous güzelliğiyle ünlü Helen ile evlenir. Paris Helen’i Troya’ya kaçırınca Akhaların ordusu Agamennon’ un kumandası altında toplanmıştır.

     Efsaneler der ki bir gün Agamennon Artemis’in kutsal korusunda dolaşırken, ayak sesiyle benekli, boynuzlu bir geyiği kaldırmış ve hayvanı boğarken ağzından azametli birkaç söz çıkmış. Buna öfkelenen tanrıça bir gün bunun bedelinin olacağını söyler

     Zamanı geldiğinde ise rüzgarı engelleyerek Akhaların ordusunu yolundan alıkoyar ve Agamennon kızını kurban edene kadar da ilerlemez. Fakat Agamennon kızını kuran ettiği için karısı ona karşı büyük bir öfke besler ve aşığı Aigisthos ile plan kurarak onu öldürürler Agamennon’ un kızı Elektra ise ileride babasının öcünü alabilmesi için küçük kardeşi Orestes’i babasının müttefiki olan Krisa kralı Strophois’un gözetimine gönderir. Orestes orada Strophois’un oğlu Pylades ile birlikte büyür. Agamennon’ un ölümüyle tahta geçen Aigisthos ve Klytaimnestra Agamennon’ un çocukları Elektra ve Khrysothemis’e büyük acılar çektirirler. Orestes yetişkin bir erkek olunca Delphoi kehanetine başvurup Tanrı’dan babasının katillerini öldürmek için emir alır. Mykenai’ya gelir ve gizlenir Elektra’nın yardımıyla annesini ve Aigisthos’u öldürür fakat adam öldürenlerin peşine takılan intikam perileri Erinysler onun yakasını bırakmamış. Orestes sonunda çıldırmış. Sonunda Tanrı Apollon ona acımış ve onu Hermes’in idaresinde Atina’ya gönderir. Atina tanrıçası Athena da tanrıların huzurunda beraatini ve Erinyslerden kurtulmasını sağlar.

Tantalosun Cezası Hakkında Daha Deteylı Mit:

TANTALOS İŞKENCESİ

M.Ö. 600 yıllarında yaşadığı ileri sürülen TANTALOS mitolojiye göre Tanrı Zeus ile ölümlü Pluton'un oğludur. Sipylos Dağında egemenliğini sürdürür görkemli kral TANTALOS. İzmir’ li olan kral TANTALOS, Symnrna'dan Magnesia' ya (Manisa) doğru uzanan Sipylos dağında Frigya halkı ile birlikte yaşar ve batı Anadolu' ya yayılmış devletini yönetirdi. Baştan başa bağlık-bahçelik olan spilios dağı aynı zamanda zengin madenlerin bulunduğu efsanevi bir yerdi. Atlas'ın kızı Dione ile evlenmişti. Paktolos ırmağının kızı Eurnassa da onun karısı idi. TANTALOS’ un daha sonra Yunanistan' a giderek Paleppones yarımadasına ismini verecek ve olimpiyat oyunlarını kuracak olan "Pelops" isimli bir oğlu ile Manisa'da ağlayan kaya haline gelecek olan "Niobe" isimli iki çocuğu vardı.

Ve, tanrıların sofrasına oturabilen tek insan idi TANTALOS. Tanrılar onu kendilerine sofra arkadaşı yapmışlardı. Ne var ki, bu zenginliği dillere destan kral ölümlüdür. Tanrılar katında ağırlansa da, tanrılarla aynı sofraya otursa da, bir ölümlüdür bu yüce kral. Ölümlü olmasına karşın ölümsüzlerin yanında yaşaması, onda ölümsüz olma isteği uyandırmaktadır. Tanrılarda ölümsüz olmak isteyen TANTALOS’ a kızmaktadırlar.

TANTALOS Anadolu Tanrıçası Kibele' ye inandığı için Hellen tanrılarını küçük görerek onların kudretlerini sınamaya kalkmış.

Bir gün, Tanrılara sunmak için oğlu Pelops’u kurban edip, pişirip Tanrılara ikram etmiştir. Onların bunu anlayıp anlamayacağını görmek istermiş. Tanrılar irkilmişler et yemeğini görünce. Yüzleri dehşetle gerilmiş. İçlerinden sadece Demeter kızından ayrı olduğu için üzüntüsünden biraz dalgınmış ve uzanıp bir parça et alıp yemiş. Ama sofradaki öteki tanrılar bir lokma bile almamışlar. Çünkü önlerine konan yemeğin TANTOLOS' un oğlu ve de Zeus' un torunu Pelops' un etinden yapıldığını anlamışlar. Bunun yanı sıra onun tanrılara ait kutsal şarabı (Ambrosia) çaldığı ve tanrısal sırları insanlara ilettiği söylenir.

(Ambrosia, Yunan mitolojisine göre kimi zaman Tanrıların yiyeceği, kimi zaman içeceği ve genel olarak "sonsuz hayat" veren balımsı bir madde olarak tasvir edilir.)

TANTALOS’un işlediği diğer suç ise Rheia yeni doğan Zeus’u Kronos’tan kaçırmak için Girit’teki mağaraya kapatınca bekçi olarak başına bir altın köpek dikmiş. Kranos devrilip Zeus egemen olunca bu köpek Girit’teki Zeus tapınağına bırakılmış. Pandereas köpeği tapınaktan çalmış Lydia’da Sipylos dağına TANTALOS’un yanına bırakmış.Ve Zeus’ un yardımcısı olan Hermes (aynı zamanda oğlu) köpeği istemek için geldiğinde; TANTALOS, Hermes’e Zeus’un köpeğini vermemek için yalan yere yemin etmiş.

İşlediği tüm bu suçlar nedeniyle Tanrıların gazabı büyük olmuş. Durum anlaşıldığı zaman TANTALOS sonsuza kadar Sipylos dağının bir yarığından atılarak Hades’ e gönderildi. Bu yarık daha sonra göl haline gelerek "TANTALOS gölü" diye isimlendirildi. Yamanlar dağındaki Karagöl bu göldür.

Bu gölette, yanaklarına kadar su içinde durmaya mahkum edilmiştir. Gölün kenarından da ağaç dalları omuzlarına sarkar. Fakat ne zaman su içmeye kalkışsa nehir kurur; ne zaman bir meyve yemeğe kalksa dallar rüzgarda yükseliverirmiş... Ayrıca tam üzerindeki kayalıkta her zaman düşmek üzere olan bir kaya varmış. Ebedi açlık ve susuzluğa mahkum edilmiş. Bolluk ve varlık içersinde susuzluk ve açlık çekmek, Tanrıları kızdıran TANTALOS’ a verilen ilahi bir cezaymış.

Zeus ise torunu Pelops'un yok olup gitmesini istemezmiş. Pelops'un parçalarını toplamış ve yeniden birleştirmiş. Fakat bir omuzu yokmuş çocuğun, Demeter’ in yediği parçaymış eksik olan. Hephaistos ta, Pelops için yeni bir omuz dövmüş. Zeus fildişinden bu omuzu takmış, bi anlamda protez yapmış Pelops’a, onu yeniden canlandırmış.

http://xfisiltix.blogcu.com/tantalos-iskencesi-aglayan-kaya-niobe-pelops-mitolojik-hika/3516045